| Üst Familya | TESTUDINATA |
|
| Familya | Testudinidae |
| Alt Familya | |
| Kabile | |
| Alt Kabile | |
| Cins | Testudo |
| Alt Cins | |
| Tür (Bilimsel Adı) | graeca |
| Sistematikçi/Taksonomist | LINNAEUS, 1758 |
| Türkçe Adı | Tosbağa |
| İngilizce Adı | Mediterranean Spur-thighed Tortoise |
| Alt Türleri: |
Testudo graeca graeca LINNAEUS 1758
, Testudo graeca armeniaca (fide AUER 2007)
, Testudo graeca cyrenaica PIEH & PERÄLÄ 2002
, Testudo graeca ibera PALLAS 1814
, Testudo graeca floweri BODENHEIMER 1935
, Testudo graeca lamberti PIEH & PERÄLÄ 2004
, Testudo graeca marokkensis PIEH & PERÄLÄ 2004
, Testudo graeca nikolskii CHKHIKVADZE & TUNIEV 1986
, Testudo graeca pallasi CHKHIKVADZE & BAKRADZE 2002
, Testudo graeca soussensis PIEH 2000
Testudo graeca terrestris FORSKÅL 1775
Testudo graeca zarudnyi NIKOLSKY 1896
|
|
| Sinonimleri : |
Testudo pusilla LINNAEUS 1758
, Testudo ibera PALLAS 1814
, Testudo mauritanica DUMÉRIL & BIBRON 1835
, Testudo graeca anamurensis WEISSINGER 1987
, Testudo ibera Pallas, 1814
, Testudo pallasi Chkhikvadze & Bakradze, 2002
, Testudo perses Perälä, 2002
, Testudo terrestris Forsskål, 1775
, Testudo whitei Bennett in White, 1836
, Testudo zarudnyi Nikolsky, 1896
|
|
|
| Yayılma Alanı (Küresel) | Güney Avrupa, Kuzey Afrika, |
| Yayılma Alanı (Türkiye) | Tüm Bölgeler, |
| Besinleri | Geniş yelpazede çeşitli bitkilerle, onların yapraklarıyla, çiçekleriyle ve meyveleriyle beslenen otobur bir türdür. Çok nadir olarak da hayvan leşleriyle beslenir. |
| Habitat | Orman içi, Orman açıklıkları, Yol kenarları, Su kenarları, Taşlık, kayalık alanlar, Çayırlar, Makilikler, Tarlalar, Bağ, bahçeler, Bozkırlar, |
| Yükselti | m |
| Toplam vücut uzunluğu | Maksimum 20 cm |
| Aktivasyon Zamanı | Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, |
|
| Açıklama: | Tosbağa kuzeybatı Afrika, güney Avrupa ve Balkan ülkeleri, Akdeniz adaları (Kıbrıs hariç), Türkiye, güney Rusya, Azerbaycan, batı İran, Suriye, Lübnan, İsrail ve Ürdün de yaygın dağılış gösteren, farklı alt türleri bulunan ve 20 cm kadar uzunluğa erişebilen az çok kubbeli bir karapasa (üstkabuk,) sahip, orta boylu karasal bir kaplumbağadır. Zirai açıdan kullanılan alanlar dahil, nemli ve rutubetli bozkırlarda, yarı bozkır ve ormanlık habitatlarda yaşayan tipik bir Akdeniz türüdür. Baş orta büyüklükte olup, üst kısmı çok sayıda küçük plaklar ile örtülüdür, sadece frontal plak büyüktür. Tek bir prefrontal ve çift supranasal bulunur. Çene yüzeyi düz, tırtıklı değildir, gaga hafif kıvrık ve triküspit yapıdadır. Karapas belirgin bir şekilde konveks, dorsal plaklar konsantrik çizgili ve genellikle kabarık yapılıdır. Nuchal plak (Ense plağı) uzunca yapılıdır, 5 adet vertebral plak, 4 costal plak ve her bir yanda 10-11 marginal plak ve bölünmemiş, tek supracaudal (kuyruküstü) plak mevcuttur. Ön bacaklar ön tarafta, 3-6 uzunlamasına ve 4-7 transvers sıra halinde yan yana düzenlenmiş, büyükten veya çok büyüğe doğru oldukça farklı görünümlü plaklarla örtülüdür. Her iki taraftaki uyluk (femur) bölgesinde bariz bir mahmuz/tüberkül yapısı vardır. Kuyruk nispeten kısa, çoğu kez pençe benzeri bir tüberkül ile sonlanır. Genel renklenmesi, her bir dorsal plağın yan ve ön kısımları siyahımsı olacak şekilde soluk sarı, kahverengi ve zeytin yeşili tonlarla değişiklik gösterir. Plastron (altkabuk) yeşilimsiden kahverengiye değişir ve genellikle bazı koyu lekeler içerir. Ergin birey renklenmesi genç bireylerinkine göre daha az kontrasttır.
Tosbağa gündüz aktif, karasal ve nispeten yavaş hareket eden bir tosbağadır. Çiftleşme baharda, genellikle Mart sonu, Nisan ve Mayıs aylarında gerçekleşir. Erkeğin dişiye sürekli toslamaları ve erkek tarafından ısırılması ile dişinin hareketsizleştirilmesini, kopulasyona zorlanmasını, takip edenkopulasyon işlemi, ve bu esnada erkeklerin boğuk ıslık şeklinde naralar atmasını kapsayan karmaşık bir davranış şekli görülür. Dişiler her mevsim 2-3 kez ve her batında ise 3-5 arası yumurta bırakırlar.
Nispeten son zamanlarda her ikisi de güney Türkiye’nin sahil bölgelerinden tanımlanan T. g. anamurensis alttürü ve T. antakyensis türü (ki bazen T. graeca’nın altürü olarak kabul edilir), ve keza Ağrı’da gözlendiği ifade edilen T. g. armeniaca Türk herpetologlar arasında ciddiye alınmayan ve şüphe ile bakılan, bu nedenle de son zamanlarda yayınlanan Türkiye Herpetofaunası listelerine dahil edilmeyen taksonlardır. Genel kabul olarak, Tosbağa Türkiye’de iki alttür ile temsil edilir. T. g. terrestris Hatay ili ve GD Anadolu’da bulunurken, Anadolu’nun diğer kısımları ve Trakya’da ise T. g. ibera yayılmıştır. T. graeca terrestris esas olarak baş üzerinde renklenme açısından sarı rengin bulunması ile karakterize olur. T. graeca populasyonları, bilhassa aşırı otlatma ve habitat tahribi ile tehlike altındadır. Evcil hayvancılık ticareti kadar, doğaya salınan yabanileşmiş köpekler de özellikle yumurtalar ve jüveniller için tehdit oluşturur.
References / Kaynaklar:
1. Göçmen, B. (Unpub. results). The results of herpetological trips.
2. Budak, A. & Göçmen, B. (2005). Herpetology. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi, No. 194, Ege Üniversitesi Basimevi, Bornova-Izmir, 226 pp. [2nd Edition, 2008].
3. Göçmen, B., Kasot, N., Yildiz, M.Z., Sas, I., Akman, B., Yalçinkaya, D. & Gücel, S. (2008). Results of the Herpetological Trips to Northern Cyprus. North-Western Journal of Zoology, 4 (1): 139-149.
4. Disi, A. M., Modry, D., Necas, P. & Rifai, L. (2001). Amphibians and Reptiles of the HashemiteKingdomof Jordan. Edition Chimaira, 408 pp.
|
|
| Tür Tanıtım Görselleri : |
| Adameros Türkiye Dağılışı |
Türkiye Dağılışı görseli
 |
Çıkş Zamanları ve Dikey Dağılışları |
Yumurta
|
Larva
|
Jüvenil fotoğrafı
|
Yarı erişkin erkek fotoğrafı
|
Yarı erişkin dişi fotoğrafı
|
Ergin Erkek
|
Ergin Dişi
|
Tanı kartı
|
|
|
|
| İlgili Kaynaklar: |
|
|
| Tür Sorumlusu: |
|
|
|
|
|
