| Üst Familya | SERPENTES |
|
| Familya | Viperidae |
| Alt Familya | |
| Kabile | |
| Alt Kabile | |
| Cins | Vipera |
| Alt Cins | |
| Tür (Bilimsel Adı) | ammodytes |
| Sistematikçi/Taksonomist | (Linnaeus, 1758) |
| Türkçe Adı | Burunlu Engerek |
| İngilizce Adı | Nose-horned Viper, Sand Viper |
| Alt Türleri: |
Vipera ammodytes ammodytes LINNAEUS 1758
, Vipera ammodytes meridionalis BOULENGER 1903
, Vipera ammodytes montandoni BOULENGER 1904
|
|
| Sinonimleri : |
Coluber ammodytes LINNAEUS 1758: 216
, Vipera ammodytes DUMÉRIL & BIBRON 1854: 1414
, Vipera aspis balcanica BURESCH & ZONKOV 1934
, Vipera aspis balcanica WELCH 1994: 119
, Vipera ammodytes MCDIARMID, CAMPBELL & TOURÉ 1999: 390
, Vipera (Vipera) ammodytes VENCHI & SINDACO 2006
|
|
|
| Yayılma Alanı (Küresel) | Doğu Avrupa, Güney Avrupa, Batı Asya, |
| Yayılma Alanı (Türkiye) | Trakya, Marmara, Ege, Batı Akdeniz, İç Anadolu, |
| Besinleri | Küçük memeli türleri, kuş türleri, kertenkele türleri. Genç bireyleri kırkayak ile de beslenebilir. |
| Habitat | Vadi yamaçları, Taşlık, kayalık alanlar, Makilikler, |
| Yükselti | 0-2000 m |
| Toplam vücut uzunluğu | 55-85 cm |
| Aktivasyon Zamanı | Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım, |
|
| Açıklama: | Başın ön ucunda, türü karakterize eden, yukarı kalkık ve üzeri 3 sıra (nadiren 2 veya 4) oluşturacak şekilde 9-17 pulla kaplı boynuz şeklinde etli bir yapı vardır. Supraocular plaklar büyüktür ve gözün arka hizasına kadar uzanır, biraz geçebilir. Başın üstünde plak olarak yalnız gözüstü plakları (supraocular plaklar) mevcuttur. Başın diğer kısımları küçük ve hafif karinalı (bazen karinasız) pullarla örtülüdür. Göz ve supralabialler arasında 2 sıra pul vardır. Karinalı olan sırt pulları vücut ortasında 21 veya 23 (nadiren 25) sıra oluşturur. 133-164 ventral plak bulunur. 24-46 subcaudal çifti vardır. Anal plak tek parçadır.
Başın zemin rengi gri olup üzerinde düzensiz koyu lekeler mevcuttur. Boyun kısmında ters V şeklinde koyu renkli iki bant vardır (dişilerde bulunmayabilir). Göz irisi altın veya bakır rengidir. Sırt deseni gri-kahverengi zemin üzerinde koyu zikzak bant şeklindedir. Bazı durumlarda zikzak şiridin sınırları daha koyu olur. Zemin rengi grinin farklı tonlarında olabilir. Vücudun yanlarında da sıra halinde lekeler vardır. Karın tarafı sarımsı beyazdır ve üzerinde siyah noktalar veya lekeler bulunur. Kuyruk ucu sarımsı yeşilimsidir. Juvenil bireyler de desen erginlere benzer. Nadir de olsa melanistik formlara rastlanır.
Bodur bitkilerle örtülü kuru ve taşlık biyotoplarda yaşar. Hareketleri yavaştır. Sıcakkanlı hayvanları zehirleyip öldürdükten sonra, soğukkanlıları ise canlı bir şekilde yutarlar.
Türün Güneydoğu Avrupa ile Batı Asya’da yayılışı vardır. Avrupa’da en çok zehirlenme vakası üreten türlerden biridir. Zehri insan için tehlikelidir ancak rahatsız edilmedikçe ve kendini tehlike altında hissetmedikçe insana saldırmaz. Bir seferde 5-14 yavru meydana getirebilirler (genellikle Ağustos ayında).
Vipera ammodytes’in alt türleri konusunda yazarlar arasında hala tartışma vardır. Ülkemizde Trakya’nın kuzeyinde V. a. montandoni ve Trakya’nın güneyi, Batı ve Güney Anadolu’da V. a. meridionalis alt türleriyle bilinmektedir. Ancak belirtildiği gibi bu konu hala netlik kazanmamıştır. Kuzey Anadolu’da yayılış gösteren ve önceleri V. a. transcaucasiana adıyla alt tür olarak ele alınan grup, V. ammodytes’in günümüzde iki ayrı türe ayrılmasıyla birlikte “tür” olarak ele alınmaktadır.
Koruma statüsü: En az endişe verici
Popülasyon eğilimi: Azalmakta
KAYNAKLAR:
1. Göçmen, B. (Unpubl. results; yayınlanmamış sonuçlar). Results of herpetologial trips (Herpetolojik seyahatlerin sonuçları).
2. Budak, A., Göçmen, B. (2008). Herpetoloji (Ders Kitabı). İkinci baskı. Ege Üniversitesi Yayınları. Fen Fakültesi Yayın No. 194.
3. Mallow, D., Ludwig, D., Nilson, G. (2003). True Vipers: Natural History and Toxinology of Old World Vipers. Krieger Publishing Company. Florida.
|
|
| Tür Tanıtım Görselleri : |
| Adameros Türkiye Dağılışı |
| Türkiye Dağılışı görseli |
Çıkş Zamanları ve Dikey Dağılışları |
Yumurta
|
Larva
|
Jüvenil fotoğrafı
|
Yarı erişkin erkek fotoğrafı
|
Yarı erişkin dişi fotoğrafı
|
Ergin Erkek
|
Ergin Dişi
|
Tanı kartı
|
|
|
|
| İlgili Kaynaklar: |
|
|
| Tür Sorumlusu: |
|
|
|
|
|
